GEBELİK ÖNCESİ

Gebelik vücudumuzda fizyolojik değişiklikleri içeren 40 haftalık uzun bir süreçtir.  Bu süreci sağlıklı olarak tamamlayabilmek için başlangıçta sağlıklı olduğumuzdan,  vücudumuzun hormonların etkisindeki değişikliklere hazır olduğundan emin olmamız gerekir .

Bunun için jinekoloğumuza başvurmalı genel muayenemiz, smear testi, rutin kan tetkikleri ve ultrasonografi (ile kist kitle rahim yapısı vb değerlendirilmesi) ve hatta meme muayenesi ie kontrolümüzün sağlandığından emin olmalıyız.

Anne adayının muayenesi neticesinde aşırı kilolu ise gebelik öncesi kilo vermesi önerilir. Kansızlık, sarılık , kızamıkçık , toxoplasma , bulaşıcı hastalıklar yönünden araştırılarak tedavisi planlanır. Anne adayında diabet söz konusu ise gebelik öncesi kan şekeri düzenlenmelidir. Anne adayına ilaç, sigara, alkol kullanımının zararları  konusunda bilgi verilir. Gebelik planlayan bütün kadınlara sinir sistemi gelişim defekti (nöral tüp defekti) proflaksisi için önerilen dozda folik asit vitamini başlanır. Beslenme ile ilgili genel bilgiler, yanlışlar ve doğrular hakkında bilgi verilir.  Riskli bölgelerde yaşayanlar için hemoglinopatiler, kistik fibrozis gibi hastalıklar için taşıyıcılık araştırılır.

GEBELİK TAKİBİ

Gebeliğin başından doğum sonrasına kadar anne ve bebeğin durumunu değerlendirmek, anne-babayı bilgilendirmek, anne ve bebekle ilgili olası sorunları önlemek veya tespit etmek amacıyla yapılan muayenelerdir.

İlk 8 ay doktorumuzun ayrıca önerisi olmadığı taktirde ayda bir 8 aydan sonra 2 haftada ve son ay haftada bir takip yapılmalıdır.

Gebelik İlk Kontrol

İlk 3 ayda tercihen  adet günümüz geçtiğinden itibaren yada test sonucumuzun pozitif olduğunu gördüğümüz anda planlanmalıdır.

Gebelik her ne kadar doğal bir süreç olsa da birçok komplikasyonun da yaşanabildiği karmaşık bir süreçtir.

***Genel şikayetler rahatsızlıklar sorgulanmalı ayrıntılı anamnez alınmalıdır.

***Kilo , tansiyon ölçümü yapılmalı gebelik başlangıç bulguları kaydedilmelidir.

***Sistemik muayene , jinekolojik muayene yapılmalı vajinal kültür, smear testi öncesine ait yoksa alınmalıdır. ( Gebelikte vajinal muayenenin zararı yoktur. Halk arasında inanılanın aksine düşük tehdidine yol açmaz)

***Ultrasonografi ile gebeliğin normal rahim içerisinde uygun pozisyonda olup olmadığı canlılık belirtilerinin mevcut olup olmadığı anlaşılır. Erken dönemde gebelik kesesi görülemediğinde vajinal ultrasonografi ile bakılabilir  ( yine halk arasında inanılanın aksine vajinal ultrasonografinin gebeliğe zararı yoktur.) yine görülemezse  uygun testler ve doktorununun önerdiği tarihte ultrasonografi tekrarı ile gebeliğin teyit edilmesi gelişip gelişmediği kontrol edilmeli , en önemli erken gebelik komplikasyonlarından biri olan dış gebeliğin ayrıdedilmesi sağlanmalıdır.

(Bazen erken dönem gebelik testimizin pozitifliğine rağmen gebelik tesbit edilemez ve adet kanaması kan değerlerinde gebelik hormonunun düşmesi ile kayıp yaşanabilir. Buna kimyasal düşük denir ve bir hastalık yada patolojiyi düşündürmez sadece gelişemeyecek bir embryonun yaşamla bağdaşamadığından sonlanmasıdır. )

İlk kontrol Tetkik  :

–Tam kan sayımı (Hemogram)

– Açlık kan şekeri

– Anne ve baba kan grupları

– Kan uyuşmazlığı  varsa IDC (İndirekt Coombs testi)

– Tam idrar tetkiki (Gerekirse idrar kültürü)

– TSH

– Toxoplazma IGM ve IGG

– Rubella IGM – IGG (Kızamıkçık testleri)

– CMV IGM ve IGG

– HbsAg  ( pozitif saptanırsa bebeğe bulaşmayı engellemek için doğumdan sonra bebeğe antikor iğnesi yapılır.)

– HCV testi

– HIV (AIDS) testi

– Sfiliz (frengi) için VDRL

– Biyokimya (kolesterol, böbrek ve karaciğer testleri v.b) gebelikte rutin önerilen bir test değildir. Anne yaşı ileri ise veya sistemik bazı hastalıkları varsa yapılmalıdır.

İlk kontrol ve tetkiklerin sonucuna göre takip ve tedavi planı oluşturulur.

Her kontrolde genel şikayetler dinlenir, sistemik muayene ve ulsltrasonografi ile gebelik gelişimi takip edilir. Annenin kilo alımı ödem ( şişlik ) olup olmadığı tansiyon takibi sağlanır. Gebelik döneminde kullanılması önerilen vitamin omega3, demir magnezyum gebeye beslenme şekline ve kan sonuçlarına göre değerlendirilerek  gerekirse başlanır devam edilir.

Daha sonraki her takipte tetkik yapılmayabilir. Ancak gebenin durumuna eksikliklerine ve sistemik hastalıklarına göre sıklaştırılıp arttırılabilir.

Normal gebelikte belirli dönemlerde yapılan  tetkikler ve zamanları şunlardır:

11-14 haftalar arasında:

Gebeliğin 11. haftasıitibari ile ultrason muayenesinde bebeğin ense kalınlığı ( NT) ölçülür, burun kemiği kontrol edilir, kafa kemiklerinin oluştuğu ve ekstremiteler ( kol ve bacaklar kontrol edildir) ve ölçülerin alındığı gün  ikili test (kan tahlili) yapılır. Bu test 14. haftaya kadar anlamlıdır, 14. haftadan itibaren yapılmaz. Prenatal tarama testidir ve sık görülen kromozom hastalıkları açısından risk durumumuzu belirler.

16-18 haftalar arasında:

Bu haftalar arasında üçlü ve veya dörtlü test dönemidir. Yine prenatal tarama testleri arasındadırlar ve genelde ikili test yapıldıysa bu haftadaki testler ancak nöral tüp defekti yönünden mutlaka 2. düzey ultrasonografi  eklenicekseyapılmayabilir

Eğer bu testler  sonucu yüksek  riskli gelirse perinatoloji ile görüşme sağlanmalı gerekirse ileri invaziv tetkikler eklenmelidir

-anne kanından fetal dna ,

– korion villus örneklemesi (cvs)

– su alınması ( amniosentez )  yine bu hafta arasında gereklilik halinde yapılabilir tetkiklerdir.

20-22 hafta arasında: 

2.düzey ultrasonografi yani ayrıntılı ultrasonografi ile bebekte, iç organlarda anomali , anormal gelişim, anormal kan akımı olup olmadığı taranmalıdır.

24-28 haftalar arasında:

-hemogram

-tam idrar testi

-50 gr glukoz tolerans testi 24-28 haftalar arasında yapılır. Bu test sonucu 140’dan yüksek gelirse 100 gr OGTT testi yapılır. . Bu haftaları kaçırmış ve daha ileriki haftalarda gelen hastalarda açlık ve tokluk kan şekeri bakılarak da hastanın diabete yatkınlık durumu değerlendirilebilir.

– RH (kan grup) uyuşmazlığı varsa 28. haftada IDC (indirekt coombs testi) yapılır ve bu test negatif çıkarsa anne-bebek arasında kan uyuşmazlığına bağlı etkilenme olmadığını gösterir. Bu durumda kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Etkilenme varsa (İndirekt coombs testi pozitif çıkarsa) daha ileri tetkiklerle bebekte etkilenmenin ne derecede olabileceği araştırılır.

35-37 haftalar arasında:

Haftalık takip dönemidir ve haftalık bebeğin gelişimi, amniotik sıvı miktarı ve kalp atım trasesi kontrol edilmeli annenin ansiyon ve ödem takibine itina gösterilmelidir.

– hemogram

-tam idrar testi

-Grup B Streptokok (bakteri) taraması

-NST ( non stres test )